Nadążyć za zmianami

Prawodawca powinien dostosować przepisy do czasów i okoliczności, w których obowiązują. Nie w każdym przypadku musi to mieć związek z coraz powszechniejszą digitalizacją. Nie od dziś wiadomo, że chociażby definicja budynku w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych jest niedoskonała.

Instytut Finansów przy Ministerstwie Finansów przygotował raport: „Opodatkowanie nieruchomości w Polsce na tle systemów europejskich. Wybrane problemy i propozycje zmian”. W ślad za raportem Instytut Finansów Szkoły Głównej Handlowej zorganizował XVII Debatę Podatkową pt. „Co dalej z podatkiem od nieruchomości?”. Zarówno w raporcie, jak i podczas debaty, wskazano na konieczność zreformowania systemu opodatkowania nieruchomości.

Jednym z pomysłów jest wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości. Argumentami przeciwko takiemu rozwiązaniu są problemy dotyczące sposobu określenia tej wartości jako podstawy opodatkowania oraz możliwy wzrost stawek podatku. Zaakcentowano wady definicji budynku, która odwołuje się do prawa budowlanego, podczas gdy cel przepisów prawa budowlanego jest odmienny od przepisów podatkowych. Podkreślono konieczność zaktualizowania ewidencji gruntów i budynków.

Zagadnieniem towarzyszącym podatkowi od nieruchomości czy generalnie podatkom i opłatom lokalnym jest zakres władztwa podatkowego gmin. Nie ma jednolitego stanowiska w sprawie, czy autonomia fiskalna gmin powinna być ograniczona, czy stale poszerzana. Obecny jest także pomysł strefowania podatku, co mogłoby być uzależnione od dostępu do infrastruktury, od poziomu zurbanizowania danej gminy.

Jak dotąd nie udało się przeprowadzić reformy podatku od nieruchomości. Trybunał Konstytucyjny w przeszłości wskazywał na jego niedoskonałość. Wreszcie w wyroku z dnia 4 lipca 2023 r., sygn. akt SK 14/21, Trybunał orzekł, że definicja budowli w podatku od nieruchomości jest niezgodna z Konstytucją i utraci moc po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku, tj. od dnia 20 lipca 2023 r. Trybunał wskazał, że zmiany wymaga ponadto obowiązująca definicja legalna budynku. Obie definicje odwołują się do przepisów prawa budowlanego, a nie powinny mieć źródła w przepisach niepodatkowych. Zmienione muszą zostać również zasady opodatkowania garaży, co wynika z wyroku Trybunału z dnia 18 października 2023 r., sygn. akt SK 23/19.

Niewątpliwie powyższe wyroki mogą stać się przyczynkiem do głębszej reformy podatków i opłat lokalnych. W doktrynie prezentowane jest stanowisko, że zmiany powinny być wprowadzane stopniowo.