Przyszłość podatku dochodowego – globalny podatek minimalny

Założeniem dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z 14 grudnia 2022 r. (Pillar 2) jest wdrożenie w Unii Europejskiej globalnych zasad przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania. Chodzi o minimalny 15-procentowy poziom opodatkowania krajowych i międzynarodowych grup kapitałowych (zasady GloBe). Te przepisy obejmują grupy kapitałowe o skonsolidowanych przychodach na poziomie co najmniej 750 mln EUR, a pierwszym rokiem podlegającym potencjalnie rozliczeniu może być rok 2024.

W wykazie prac legislacyjnych opublikowano ogólne założenia projektu ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek wchodzących w skład grup międzynarodowych i krajowych. Ustawa ta ma wdrożyć do polskiego systemu prawa podatkowego dyrektywę Pillar 2. Nie będzie zatem zmian do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ale odrębny akt prawny. Projekt (UC20) ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w III kwartale 2024 r., wejścia w życie ustawy jest planowane na 1 stycznia 2025 r.

Projektowane rozwiązania mają wyrównać konkurencyjność poszczególnych krajów z perspektywy podatkowej i ograniczyć podejmowanie decyzji inwestycyjnych w oparciu o preferencje podatkowe w danym państwie, czyli tzw. race to the bottom – wyścig w dół. Race to the bottom prowadzi do agresywnej optymalizacji podatkowej polegającej na lokowaniu dochodu przez grupy międzynarodowe w krajach o najniższym poziomie opodatkowania (np. w rajach podatkowych. Projektowany mechanizm przewiduje, że jeśli efektywny poziom opodatkowania dochodu dla danej grupy międzynarodowej, w określonej jurysdykcji, będzie wynosił poniżej 15%, na taką grupę zostanie nałożony odpowiedni podatek wyrównawczy (top-up tax).

Przewidziano trzy rodzaje top-up tax:

1. globalny podatek wyrównawczy (zasada włączenia dochodu do opodatkowania),
2. krajowy podatek wyrównawczy (kwalifikowany),
3. podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków (zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków).

Wyzwania stojące przed podatnikami mogą polegać na określeniu jurysdykcji, w której miałoby nastąpić wyrównanie, a także na przygotowaniu odpowiedniej kalkulacji.

Wprowadzenie globalnego podatku minimalnego ma szansę znacząco wpłynąć na tzw. architekturę międzynarodowego opodatkowania działalności gospodarczej. Jak można się spodziewać, prace związane z przeciwdziałaniem erozji podstawy opodatkowania na tym się nie kończą.