W Planie działania dla uczciwego i prostego opodatkowania wspierającego strategię naprawy wskazano, że statystycznie koszty wypełniania obowiązków podatkowych dla dużych firm wynoszą około 2% kwoty ich zapłaconych podatków, a dla małych i średnich przedsiębiorstw około 30% zapłaconych podatków.
Rozwiązaniem dla tych drugich może być wprowadzenie uproszczonego (domniemanego – z ang. presumptive) systemu podatkowego, polegającego na zmniejszeniu kosztów przestrzegania przepisów podatkowych i nakładaniu niższych stawek podatkowych w porównaniu do standardowego systemu podatkowego, a ma to służyć zachęceniu do przestrzegania przepisów podatkowych. Celem jest także obniżenie kosztów ponoszonych przez administrację podatkową.
Systemy te zazwyczaj dotyczą najmniejszych przedsiębiorstw i nakładają podatek na domniemaną podstawę opodatkowania. Mogą być przydatne zwłaszcza w sytuacjach, w których rzeczywisty dochód podlegający opodatkowaniu jest trudny do oszacowania – na przykład w przypadku, gdy przedsiębiorstwa nie prowadzą pełnych ksiąg rachunkowych lub gdy przeważają płatności gotówkowe.
Wskazane rozwiązania różnią się od uproszczonych przepisów podatkowych przewidzianych w standardowym systemie podatkowym, polegających np. na obniżeniu stawek podatkowych lub uproszczeniu praktyki księgowej. Mogą one stanowić element domniemanego systemu podatkowego.
W literaturze wskazuje się, że na wstępie należy ustalić kryteria kwalifikowalności, aby wykluczyć z uproszczonego systemu podatkowego tych podatników, którzy nie należą do grupy docelowej.
Modele mogą być następujące:
• Systemy oparte na podatku ryczałtowym – model najprostszy ze względu na konstrukcję podatku ryczałtowego – jego jawność i przewidywalność.
• Systemy oparte na obrotach – model najbardziej popularny, wskazujący dokładniej rentowność podatników niż ryczałt, wartość kapitału lub liczba pracowników.
• Systemy oparte na przepływach pieniężnych w działalności gospodarczej – wymagające bardziej szczegółowej księgowości niż systemy oparte na obrotach.
• Systemy oparte na środkach trwałych – odzwierciedlają różną intensywność kapitału w różnych sektorach.
• Systemy oparte na zamożności – rzadko stosowane ze względu na złożoność wyceny aktywów, ew. stosowane jako kryterium kwalifikowalności.
• Inne wskaźniki – liczba pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie, wielkość lokalu, zużycie wody lub energii elektrycznej, wykorzystanie innych czynników produkcji, liczba lat doświadczenia zawodowego podatnika etc.
Powyższe modele mają jednak pewne wady. Nie są na przykład dostosowane do nowych lub przynoszących straty przedsiębiorstw, ponieważ zobowiązania podatkowe są ponoszone pomimo niskiego zysku lub jego braku.
• Systemy oparte na porozumieniu między administracją podatkową a podatnikiem -wymagają oszacowania zysków każdego podatnika.
Co istotne, podnosi się, że VAT może być również objęty domniemanym systemem podatkowym (zastępuje standardowe zasady dotyczące mechanizmu VAT). Włączenie VAT do domniemanego systemu podatkowego ma znaczenie w jurysdykcjach, które nie wprowadzają progu rejestracji VAT.
Domniemany system podatkowy jest częścią standardowego systemu podatkowego i należy wziąć pod uwagę szereg kwestii, aby nie był projektowany w oderwaniu od zasad ogólnych. Wielość domniemanych systemów podatkowych nie jest wskazana jako zwiększająca złożoność systemu podatkowego jako całości, a także może być źródłem nierówności między przedsiębiorstwami. Ponadto taki uproszczony system podatkowy powinien być opcjonalny dla podatników. Co więcej, jego konstrukcja powinna zachęcać przedsiębiorstwa do migracji do standardowego systemu podatkowego (na przykład po osiągnięciu odpowiedniego poziomu rozwoju przedsiębiorstwa).
Źródła:
• Plan działania dla uczciwego i prostego opodatkowania wspierającego strategię naprawy – Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2020 r., https://ec.europa.eu/taxation_customs/system/files/2020-07/2020_tax_package_tax_action_plan_en.pdf, dostęp: 31 marca 2024 r.
• OECD Taxation Working Papers No. 59, The design of presumptive tax regimes, M. Mas-Montserrat, C. Colin, E. Ribault, B. Brys, https://dx.doi.org/10.1787/141239bb-en, dostęp: 31 marca 2024 r.
• OECD Taxation Working Papers No. 69, The design of presumptive tax regimes in selected countries, M. Mas-Montserrat, C. Colin, B. Brys, https://dx.doi.org/10.1787/58b6103c-en, dostęp: 31 marca 2024 r.
Leave a Reply